با بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان آشنا شویم

به گزارش روابط عمومی اداره کل دامپزشکی جنوب کرمان، دکتر خوبیار مشایخی معاون سلامت گفت: به طور کلی و یروس‌های آنفلوانزا در خانواده اورتو میکسو ویریده و دارای سه تیپ A،B وC  هستند که آنفلوانزای پرندگان در تیپ A  قرار دارد و ویروس‌های موجود در این تیپ علاوه بر پرندگان توانایی ایجاد بیماری در حیواناتی از جمله خوک و همچنین  انسان را دارند.  بر اساس آنتی ژن‌های سطحی H و N  (9 آنتی ژن H و 16 آنتی ژن N)  تحت تیپ‌های  متعددی از این ویروس وجود دارد.

در طیور اهلی، بیماری به دو فرم بالینی‌ با بیماریزایی پایین و فرم بسیار شدیدتر یا آنفلوانزای فوق حاد پرندگان  دیده می‌شود که ناشی از تحت تیپ‌های H5 و H7 است .آنفلوانزای  فوق حاد پرندگان یک بیماری حاد، بسیار واگیردار، دارای تمایل به سیستم‌های تنفسی، گوارشی و عصبی در گونه‌های مختلف پرندگان بومی و وحشی  است. مخزن اصلی بیماری، پرندگان آبزی، به‌خصوص آبزی سانان مهاجر است. این دسته از پرندگان در مسیر مهاجرت، عامل گسترش و انتقال بیماری بین کشورها و حتی مناطق متفاوت یک کشور هستند. تاکنون تحت تیپ‌های متعددی از این ویروس از طریق پرندگان مهاجر شامل H5N1، H5N8  و H5N6  وارد کشور شده‌اند. سویه H5N8  عامل همه گیری سال 95 و  96 در واحدهای صنعتی  در کشور و سویه H5N6  صرفاً در زیستگاه بوجاق گیلان در پرندگان مهاجر مشاهده و به سرعت شناسایی  و سرکوب شد.

دکتر  مشایخی افزود: برنامه سازمان دامپزشکی کشور جهت پیشگیری و کنترل آنفلوانزای فوق حاد پرندگان مشتمل بر اطلاع رسانی و ‌آموزش، مراقبت فعال و غیر فعال، تشخیص بیماری و اقدامات کنترلی است.  از سال 97 تاکنون  با توجه به همه گیری بیماری در سال‌های 95و 96 علاوه بر انجام عملیات معدوم سازی گله‌های آلوده و به دنبال آن  پاکسازی و ضدعفونی واحدها به شکل بهداشتی و در حداقل زمان ممکن، برنامه واکسیناسیون هدفمند بر علیه سویه H5 در گله‌های پرخطر صورت گرفت؛ همچنین برنامه ممیزی واحدهای پرورش طیور  با هدف ارتقای ساختار امنیت زیستی در واحدهای پرورش اجرا شد که مجموع اقدامات انجام شده منجر به کنترل همه گیری بیماری شد.

  واحدی که دارای سه نشانه از علائم زیر باشد مشکوک تلقی می‌شود:

• انتشار ناگهانی بیماری در گله
• بیحالی شدید، پژمردگی و دور هم جمع شدن گله
• کاهش شدید مصرف دان
• افت ناگهانی و شدید تولید روزانه
• شروع ناگهانی تلفات با روند افزایشی روزانه

واحد مشکوک، مورد قرنطینه و نمونه گیری قرار می‌گیرد؛  در صورت تأیید آزمایشگاهی، عملیات معدوم سازی و ... در آن  انجام می‌شود.

 بیماری از طریق تماس طیور صنعتی و خانگی با پرندگان وحشی و یا پرندگان مهاجر و آبزی و همچنین از طریق تماس با طیور آلوده، مدفوع، ترشحات پرندگان بیمار، کود، آب و دان آلوده منتقل می‌شود. علیرغم موارد بالای ابتلای انسانی با سویه H5N1 در اثر تماس با پرندگان آلوده  و مرگ و میر ناشی از آن در انسان، تاکنون موردی از ابتلای  انسان  با سویه H5N8 گزارش نشده است؛ موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از سویه H5N6 از کشور چین گزارش شده است.

ایشان اظهار کرد: در سال جاری گزارش‌های ارسالی از سازمان بهداشت جهانی دام حاکی از  بروز و شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در قاره اروپا (قزاقستان و روسیه) و آسیا (چین تایپه، ویتنام و فیلیپین) است و این سازمان نسبت به  افزایش رخداد کانون‌های این بیماری و ورود خسارت در اروپا، خاورمیانه و آسیای غربی از طریق مهاجرت پرندگان وحشی  هشدار داده است.

لازم است جهت پیشگیری از گسترش آنفلوانزای فوق حاد در بین پرندگان و همچنین جلوگیری از ابتلای انسان به آن، موارد زیر رعایت شود:

1. از تماس طیور صنعتی و خانگی با پرندگان وحشی و مهاجر جلوگیری شود.  
2. دان و آب طیور، دور از دسترس گنجشک و پرندگان آزاد پرواز باشد.
3. با توجه به اهمیت تشخیص سریع در کنترل بیماری، در صورت مشاهده تلفات غیر عادی در طیور، در اسرع وقت به ادارات دامپزشکی اطلاع داده شود.
4. از خرید پرندگان از دوره گردها خودداری شود.
5. پرندگان وحشی و مهاجر ناقل بیماری هستند؛ از شکار و مصرف گوشت آن‌ها اکیداً خودداری شود.
6. به هیچ عنوان طیور بیمار، جهت مصرف خوراکی کشتار نشوند.
7. گوشت و تخم مرغ مصرفی فقط از مراکز مجاز که به صورت بهداشتی آن را عرضه می‌كنند تهیه شود.
8. در صورت تماس با پرنده بیمار یا تلف شده، سریعاً دست‌ها با آب و صابون شسته شود.
9. در واحدهای صنعتی طیور، جوجه ریزی با رعایت فاصله مناسب و تهیه جوجه از مراکز مطمئن و با کسب مجوز از ادارات دامپزشکی صورت گیرد.
10. هنگام خرد کردن گوشت طیور در منزل حتماً از دستکش استفاده شود.

اداره کل دامپزشکی جنوب کرمان در راستای پیشگیری و کنترل این بیماری، اقدام  به هماهنگی با ارگان‌های ذیربط، برگزاری کلاس‌های ‌آموزشی برای گروه‌های هدف و توزیع پوستر، پمفلت و تراکت‌های آموزشی در بین آن‌ها، اطلاع رسانی  و آموزش بیماری از طریق فضای مجازی، بازدید از واحدهای صنعتی، طیور روستایی و مراکز عرضه پرندگان زینتی و زیستگاه‌های پرندگان وحشی (با هماهنگی حفاظت محیط زیست) جهت شناسایی کانون‌های احتمالی و همچنین بررسی گزارش‌های بیماری در طیور صنعتی، طیور بومی و پرندگان حیات وحش و ارتقای ساختار امنیت زیستی واحدهای پرورش طیور كرده است. تنها کانون آنفلوانزای فوق حاد در منطقه جنوب کرمان، در طیور بومی در سال 95 بوده است و این اداره کل  ضمن هماهنگی با دستگاه‌های دخیل در کنترل بیماری نظیر علوم پزشکی، حفاظت محیط زیست، نیروی انتظامی، و...، اقدام  به قرنطینه، معدوم سازی طیور موجود در  کانون و شعاع بیماری و پاکسازی کانون كرده و با سرعت عمل صورت گرفته، کانون مهار و مختومه شده است. از سال 95 تاکنون کانونی از این بیماری در منطقه وجود نداشته است.