توصیه‌های دامپزشکی به زنبورداران در ارتباط با مسمومیت ناشی از آفت کش‌های کشاورزی

استفاده از سموم و آفت کش‌های غیر استاندارد و یا هم‌زمانی مصرف سموم با فعالیت زنبورها سبب مسمومیت و بروز تلفات در زنبوران عسل می‌شود.

به گزارش روابط‌ عمومی اداره کل دامپزشکی استان زنجان، محمدباقر حاج کاظمی اظهار داشت: همه ساله زنبورداران جهت بهره‌گیری از شهد گل‌ها، کندوهای خود را در فصول مناسب در اطراف باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی مستقر می‌کنند، این امر علاوه بر تولید عسل، سبب گرده افشانی و افزایش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی می‌شود.

وی افزود: این در حالی است که در برخی از فصول جهت مبارزه با آفات گیاهی، در این زمین‌ها انواع سموم و حشره کش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که به دلیل عدم هماهنگی بین کشاورزان و زنبورداران در خصوص زمان سم پاشی، موجب وارد آمدن تلفات و خسارات سنگینی به زنبورداران می‌شود.

حاج کاظمی با اشاره به این که باید در سمپاشی مزارع و باغ‌ها از سموم کم خطر برای زنبور عسل استفاده شود، افزود: بهتر است سمپاشی در خلال روز که زنبور عسل مشغول جمع آوری شهد و گرده گل‌ها و آشامیدن آب است انجام نشود؛ زمان مناسب سمپاشی، صبح زود و هنگام غروب آفتاب یا شب است.

وی تأکید کرد: زنبورداران پیش از استقرار کندوهای خود در محل زنبورستان، هماهنگی‌های لازم را با مالکین زمین‌های کشاورزی جهت اطلاع رسانی در خصوص زمان سم پاشی (حداقل 10 روز قبل) را انجام دهند.

مدیرکل دامپزشکی استان زنجان با اشاره به این که هرساله تعدادی از کلنی‌های زنبور عسل در اثر تماس با آفت‌کش‌ها دچار صدمه و یا نابودی می‌شوند گفت: جهت حفظ سلامتی زنبورها، حفظ ارزش گرده افشانی زنبور عسل در بخش زراعت و منابع طبیعی، افزایش تولید، کیفیت و سلامت عسل تولید شده و جلوگیری از باقیمانده سم در عسل، همکاری دو طرفه بین کشاورزان و زنبورداران در زمان سم پاشی بسیار ضروری است.

اقداماتی جهت کاستن از صدمات ناشی از آفت‌کش‌ها در زنبوران عسل:

1- نباید مزارعی را که در مرحله گل‌دهی هستند سمپاشی کرد. بخصوص درمورد محصولاتی مانند یونجه، سویا و سایر گیاهان لگومینه و گرده‌افشان باید این موضوع را مدنظر داشت. مندرجات برروی برچسب برخی حشره‌کش‌ها صریحاً استفاده از آن‌ها را در مزارع دارای گل منع کرده است.

2- مزرعه و حواشی مزرعه را قبل از سمپاشی به منظور اطمینان از وجود یا عدم وجود زنبورانی که در حال فعالیت هستند، بررسی کنید.

3- اگر جهت حفظ محصول ضروریست که مزرعه در طی مرحله گل‌دهی سمپاشی شود، بهتر است از سموم کم دوام‌تر و با فرمولاسیون کم زیان‌تری استفاده شود و نسبت به آگاه ساختن زنبورداران منطقه نیز اقدام شود.

4- ضمن توجه به موقعیت کلنی‌های زنبور عسل و در نظر گرفتن جهت و سرعت جریان باد، به احتمال  انحراف سم توسط باد، توجه شود. با تعویض دهانه افشانک اسپری و یا کاهش فشار آن می‌توان اندازه قطرات را افزایش داد تا میزان انحراف سم اسپری شده کاهش یابد.

5- از حشره‌ کش‌ها زمانی استفاده شود که زنبوران در حال جمع‌آوری گرده گل‌ها نیستند. برخی از سموم را می‌توان در شب و یا صبح زود استفاده کرد و بدین طریق از خطر مسمومیت زنبوران کاست. مثلاً در مورد ذرت که زنبوران صبح زود اقدام به جمع‌آوری گرده زیر کاکل آن می‌کنند، استفاده از سمومی که دوام کمتری دارند هنگام عصر تا نیمه‌شب می‌تواند خطر مسمومیت را کاهش دهد.

6- برنامه سمپاشی با وضعیت آب ‌و هوا تنظیم شود. بهتر است در زمان سمپاشی هنگامی‌که انتظار می‌رود هوای شبانه سرد باشد به دلیل این که ممکن است سمیت سم مصرف شده تا روز بعد که زنبوران از گرده‌ها استفاده می‌کنند حفظ شود، در انجام کار تجدید نظر شود و اگر کندوها به مزرعه هدف خیلی نزدیک هستند و یا زنبوران در خارج از کندو به‌صورت خوشه‌ای جمع شده‌اند، از سمپاشی در طول شب‌های گرم اجتناب شود. بویژه توجه داشته باشید که کندوها درمعرض سمپاشی نباشند.

7- به مطالب روی برچسب آفت ‌کش‌ها و به توصیه‌های شرکت سازنده در مورد استفاده از آن با در نظر گرفتن سلامت زنبوران عسل توجه شود.

در صورت بروز مسمومیت، اقدامات زیر را به ترتیب اولویت انجام دهید:

الف- تلفات در اسرع وقت به اداره دامپزشکی شهرستان گزارش شود.

ب- زنبورستان را بلافاصله  تا شعاع 6 کیلومتر از منطقه سم پاشی دور کنید.

ج- کلنی‌ها را توسط شربت شکر یک به یک (یا رقیق تر) تغذیه کنید. با توجه به این که استرس ناشی از سمپاشی می‌تواند موجب بروز بیماری نوزما شود، بهتر است به شربت شکر، با نسبت 2-1 درصد، سرکه سیب هم اضافه شود.